Gedrag is zichtbaar. Maar verbinding en ontwikkeling beginnen juist bij wat je niet ziet. Net als bij een ijsberg zit het grootste deel van wie iemand is – gevoelens, overtuigingen, behoeften, ervaringen – onder de oppervlakte.
Als gedragsspecialist kijk ik daar graag samen naar. Niet om te oordelen, maar om te begrijpen. We doen allemaal wat we doen vanuit de beste intenties. Ouders, leerkrachten, kinderen – iedereen probeert het goed te doen. En vaak is het ook goed, tot het even niet meer lukt. Dan helpt het als iemand met je meekijkt. Iemand die ervan uitgaat: als je het beter weet, kun je het ook beter doen.
Voorbeeld uit de praktijk: Een meisje van 9 in groep 5
Een meisje van 9 jaar heeft het moeilijk in haar klas. Ze heeft steeds gedoe met haar vriendinnen. Als ze iets niet wil doen of het ergens niet mee eens is, gaan de andere meiden over haar praten. Ze roddelen of doen alsof ze er niet meer bij hoort. Dat maakt haar verdrietig en onzeker.
De juf zegt: “Dat is meidengedoe, dat hoort erbij op deze leeftijd.” Ze bedoelt het goed en zegt ook: “Als er iets is, probeer het eerst zelf op te lossen.” De juf praat een keer met de groep, maar daarna gaat het al snel weer mis. Het meisje trekt zich terug of doet maar gewoon mee, terwijl het eigenlijk niet goed voelt.
Ze past zich steeds aan om erbij te horen, ook al voelt dat niet goed vanbinnen.
In deze leeftijd (de 9-jaarsfase) verandert er veel. Kinderen worden gevoeliger voor wat anderen van ze vinden. Ze willen meer zelf beslissen, maar zoeken tegelijk naar duidelijkheid en steun. Wat dit meisje nodig heeft, is niet een lesje over ‘voor jezelf opkomen’, maar iemand die écht kijkt en luistert. Iemand die haar helpt woorden te geven aan wat er vanbinnen gebeurt.
Niet het gedrag is het probleem, maar wat eronder zit: het gevoel dat ze niet veilig is in de groep, en de twijfel of ze oké is zoals ze is.
🧭 Gedrag begrijpen = ruimte maken voor groei
In mijn werk help ik ouders en onderwijsprofessionals om met andere ogen te kijken naar gedrag. Niet om het ‘beter aan te pakken’, maar om beter te begrijpen wat er speelt. Want pas als je de onderlaag ziet, kun je daarop aansluiten. Soms met andere woorden, soms met ander gedrag, soms gewoon met aandacht.
En dan? Dan ontstaat er ruimte. Voor ontwikkeling. Voor verbinding. Voor meer (zelf)vertrouwen – bij het kind én bij de volwassene.
Ik noem dat: weer achter je eigen stuur zitten. Niet omdat je alles onder controle hebt, maar omdat je weet waar je invloed ligt. En hoe je vanuit rust en inzicht kunt reageren, in plaats van vanuit frustratie of twijfel.
Hieronder zie je de ijsbergmetafoor zoals ik die vaak gebruik:
Boven water – wat je ziet (gedrag):
- Roddelen
- Terugtrekken
- Pleasen
- Boos doen
- Niet durven praten
- Meelopen met de groep
Onder water – wat je vaak niet ziet:
- Onzekerheid
- Angst om alleen te zijn
- De behoefte om erbij te horen
- Schaamte
- Loyaliteit
- Perfectionisme
- Geen woorden hebben voor wat je voelt
- Ervaringen uit het verleden
- Beeld van jezelf (“Ik ben niet goed genoeg”)
🌊 *Wil je deze ijsberg visual delen of zelf gebruiken in je klas, team of gezin? Laat het me weten, ik maak graag een versie op maat.
Gedrag is nooit zomaar gedrag.
Als we stoppen met reageren op wat we zien, en nieuwsgierig worden naar wat er onder zit, ontstaat er ruimte voor echte verandering. Niet alleen bij kinderen, maar ook bij onszelf.
Wil jij samen kijken naar wat er onder de waterlijn speelt – bij jezelf, een leerling of je kind?
Je bent van harte welkom.
Reactie plaatsen
Reacties